Xem lại lý thuyết truyền thông qua gương chiếu hậu | Knowledge #13

Mệnh đề 'Media is message' của Marshall McLuhan là lý thuyết cốt lõi trong nghiên cứu truyền thông. Lập luận này chỉ ra rằng bản thân phương tiện truyền thông có ảnh hưởng sâu sắc đến suy nghĩ và hành động của chúng ta, vượt xa vai trò là công cụ truyền tải thông tin. Ví dụ, McLuhan cho rằng 'ảnh hưởng của radio không liên quan gì đến chương trình phát sóng của nó'. Điều này gợi ý rằng, khi nghĩ về truyền thông, chúng ta thường chú trọng đến nội dung, nhưng thực tế, hình thức lại có ảnh hưởng lớn hơn đến con người.

Ví dụ, Instagram đáp ứng nhu cầu được công nhận ngay lập tức thông qua hình ảnh và video, trong khi LINE hay Messenger giúp chúng ta cảm thấy gần gũi hơn với bạn bè. Những phương tiện truyền thông mới này đã ăn sâu vào cuộc sống hàng ngày của chúng ta và thay đổi ý thức của chúng ta.

Đồng thời, McLuhan đặt ra câu hỏi về cách trải nghiệm phương tiện truyền thông trước đây thay đổi như thế nào với sự xuất hiện của phương tiện truyền thông mới. Ví dụ, với sự ra đời của nhiếp ảnh kỹ thuật số, chúng ta đã tái diễn giải và sử dụng trải nghiệm chụp ảnh truyền thống như thế nào? Tại đây, McLuhan đề xuất 'lý thuyết gương chiếu hậu', để lại chìa khóa cho việc hiểu tác động của truyền thông kỹ thuật số hiện đại.

Trong lý thuyết này, McLuhan diễn đạt rằng 'chúng ta đang nhìn hiện tại qua gương chiếu hậu. Chúng ta đang tiến về tương lai với lưng quay lại'. Thông điệp cốt lõi của môi trường truyền thông mới không dễ dàng được nhận thức bởi những người sống trong đó. Do đó, truyền thông hiện đại có thể được định nghĩa qua công nghệ quá khứ giống như gương chiếu hậu.

Ví dụ, sự phổ biến của nhiếp ảnh kỹ thuật số đã mang lại tính tức thời trong chụp và chia sẻ ảnh, khác biệt với nhiếp ảnh truyền thống. Tuy nhiên, điều này không chỉ dừng lại ở tiến bộ kỹ thuật mà còn ảnh hưởng đến nhận thức và giá trị của chúng ta về nhiếp ảnh, cũng như mục đích chụp ảnh. Ví dụ, ảnh chụp để chia sẻ trên mạng xã hội không chỉ là ghi lại mà còn là phương tiện giao tiếp. Nó ảnh hưởng đến cách chúng ta tự thể hiện và tương tác với xã hội, và giờ đây, nhiếp ảnh đã trở thành công cụ không thể thiếu trong cách chúng ta nhìn nhận, ghi nhớ và chia sẻ thế giới.

Mặt khác, sự xuất hiện của một số phương tiện truyền thông có thể làm mờ nhạt cảm giác về quá khứ. Ví dụ, với sự xuất hiện của ứng dụng gọi xe taxi, lo lắng về việc không bắt được taxi đã trở thành quá khứ, nhưng lại xuất hiện những lo lắng mới như hết pin điện thoại hoặc gửi nhầm tin nhắn. Trong thời đại điện thoại công cộng, chúng ta lo lắng về việc có đủ tiền xu hay không, hoặc có buồng điện thoại công cộng gần đó hay không. Giờ đây, chúng ta lo lắng về việc có buồng cho thuê pin dự phòng hay không và khi nào cần trả lại. Trong tương lai, khi công nghệ phát triển cho phép điện thoại thông minh tự phát điện và sử dụng vĩnh viễn, các buồng cho thuê pin dự phòng cũng sẽ trở thành một điều hoài niệm.

Điều này có nghĩa là, trong khi công nghệ mới giải quyết những lo lắng cũ, nó cũng tạo ra những lo lắng mới.

Thực tế, McLuhan đã dự đoán trước tương lai mà chúng ta đang chứng kiến ngày nay từ thế kỷ 20. Khi xem video phỏng vấn của ông, chúng ta có thể hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của việc 'nhìn lại quá khứ' mà ông đã nhấn mạnh qua ví dụ gương chiếu hậu. Trong tương lai, dù thế giới trở nên tiện lợi hơn, có lẽ những lo lắng sẽ không bao giờ biến mất hoàn toàn.